KEWUJUDAN PARTI POLITIK

Menurut Edmund Burke (Rodee: 1983), parti politik boleh didefinisikan sebagai sekumpulan manusia yang bersetuju di atas sesuatu prinsip yang membolehkan mereka berkhidmat kepada negara.  Selain daripada itu, ia juga dapat diertikan sebagai satu kumpulan individu yang tersusun dan mempunyai hasrat untuk berkuasa.  Justeru, melalui kuasa tersebut mereka akan memperoleh keuntungan dari aspek kawalan sepenuhnya terhadap kuasa yang dimiliki.  Syed Ahmad (1995) pula ketika memetik definisi-definisi yang terdapat di dalam buku karya Peter B. Harris telah menggariskan beberapa pengertian mengenai parti politik.  Antara pengertian parti politik menurut beliau ialah:-

i)   Parti ialah satu badan orang-orang yang bersatu untuk bersama membina kepentingan    negara melalui prinsip-prinsip tertentu yang mereka setuju bersama;

ii)    Parti ialah kumpulan dengan penyokong-penyokongnya berpegang kepadaprinsip-prinsip yang sama;

iii)     Parti ialah  satu kumpulan yang tersusun dan berusaha untuk menguasai kedudukan individu dan dasar sesuatu kerajaan;

iv)    Parti ialah satu kumpulan kuasa yang statusnya telah dirasmikan, dan ia berfungsi  sebahagian daripada rejim pemerintahan;

v)     Parti ialah organisasi tetap dan berterusan sebilangan orang berminat untuk menguasai kuasa atau terus menyimpannya;

vi)     Parti ialah mana-mana kumpulan, walaupun tidak tersusun rapi tetapi berusaha untuk memilih pemegang-pemegang jawatan kerajaan di bawah sesuatu label tertentu.

Sejarah kemunculan parti-parti politik dikatakan bermula di Eropah dan sangat berkait rapat dengan kemunculan kerajaan perwakilan (representative government) serta perluasan kuasa hak mengundi kepada pelbagai golongan masyarakat (Ghazali Mayudin: 2009).  Senario ini timbul susulan daripada keruntuhan institusi istana dan gereja seperti yang berlaku di England.  Keadaan tersebut telah menyebabkan penubuhan dewan perwakilan dan parti-parti berkembang begitu pesat sehingga mengakibatkan ketidakmampuannya menampung jumlah keahlian yang semakin bertambah.  Justeru itu, maka wujudlah perkumpulan parti-parti politik yang semakin membesar dan mampu menampung jumlah pertambahan ahli yang besar.  Jika di Eropah kemunculan parti-parti politik mempunyai kaitan dengan semakin demokratiknya sistem pemerintahan dan meluasnya hak mengundi, di negara-negara membangun pula perkembangannya dapat dilihat dari perspektif yang berbeza.  Menurut Ghazali Mayudin (2009), rata-rata parti politik yang ditubuhkan di negara-negara tersebut bermotifkan perjuangan untuk mendapatkan kemerdekaan atau membebaskan negara dari penjajahan kuasa barat seperti Perikatan di Tanah Melayu, Parti Kongres di India dan Parti Nasional Indonesia.

Satu hakikat yang tidak dapat dinafikan adalah parti politik terdapat dalam hampir seluruh negara di dunia, tidak kiralah sistem politik apa yang menjadi amalan sesebuah negara itu sama ada demokrasi atau bukan demokrasi.  Walau bagaimanapun hanya negara yang mengamalkan konsep pemerintahan monarki sahaja yang tidak membenarkan kewujudan parti politik.  Dalam sebuah negara yang mengamalkan demokrasi, kewujudan parti politik memang tidak dapat dielakkan, malah dianggap sebagai satu kemestian.  Keadaan ini dijelaskan oleh M.G. Roskin (1994) yang merumuskan bahawa sesebuah negara itu tidak dianggap sebagai mengamalkan sistem demokrasi  andainya tidak terdapat parti-parti politik yang bersaing sesame mereka untuk mendapatkan kuasa.  Justeru itu, walau apa tujuan penubuhannya, ternyata kewujudan parti adalah penting kerana ia mampu menjalankan fungsi-fungsi tertentu. 

Sehubungan dengan itu, Syed Ahmad (1995) telah menggariskan lapan fungsi parti politik iaitu:-

i)       Parti menyatukan, menyenangkan dan menstabilkan proses parti politik.  Ia membawa berbagai golongan manusia dengan latar belakang yang berbeza ke arah satu struktur yang lebih padu dan bererti.  Jelasnya, parti memainkan peranan sebagai ( a common denominator );

ii)      Parti berusaha mendapatkan kuasa, dan justeru itu akan cuba mendapatkan sokongan seluas-luasnya.  Dalam konteks ini, mereka akan mengumpulkan kepentingan masing-masing dan cuba mengharmonikannya agar setiap jurang perbezaan mampu dikurangkan.  Di samping itu, mereka juga menggalakkan kompromi dan berusaha membentuk satu orde baru yang lebih sistematik;

iii)       Parti bertindak sebagai penghubung di antara kerajaan dengan rakyat.  Ia akan mendidik dan menjelaskan tentang dasar-dasar serta perjalanan sesuatu sistem politik itu.  Ia juga berfungsi untuk mengerah tenaga rakyat dan mengeratkan identifikasi rakyat dengan dasar-dasar awam;

iv)         Selain daripada membesarkan skop aktiviti dan penglibatan politik, parti juga berperanan mengambil dan melatih  para pemimpin politik dan menyediakan barisan-barisan pelapis kepimpinan politik di semua peringkat ;

v)          Parti akan menimbulkan isu, dan memberikan panduan matlamat, nilai ideologi serta falsafah kepada masyarakat;

vi)         Parti berperanan sebagai agen kepada idea-idea dengan memilih isu-isu yang ingin ditumpukan perhatian;

vii)          Parti sebagai agen pembangunan, modenisasi dan perubahan sosial;

viii)   Parti politik berperanan sebagai jentera perkhidmatan kebajikan yang semuanya tidak termasuk sebagai tindakan-tindakan politik.

Rujukan

Ghazali Mayudin, Saliha Hassan, Dr. Junaidi. 2009. Penghantar Sains Politik. Bangi. Pusat Kembangan Pendidikan UKM

A.Rashid.1994. Perjalanan Pilihan raya. Kuala Lumpur. Berita Publishing

http://barusegar.blogspot.com/2009/09/konsep-pilihan-raya.html(16.3.2010)